1 september: Schermer Maaldag

Het is altijd een mooi gezicht; al die draaiende molens in de Schermer. 1 september proberen we weer zoveel mogelijk Schermer molens draaiend te krijgen. De molenaars geven op verzoek graag uitleg over de werking van hun molen.

• de Museummolen in Schermerhorn is geopend van 11.00 – 16.00 (zie www.museummolen.nl)
• De Otter in Oterleek is open van 10.00 – 16.00.

De volgende Schermer Molens doen mee draaien voor zover mogelijk van 10.00 – 17.00 (Let op: deze molens worden bewoond. In veel gevallen is enkel het molenerf te bezoeken).

• Strijkmolen I, Noordschermerdijk 15, Oterleek
• Strijkmolen K, Noordschermerdijk 14, Oterleek
• Bovenmolen E, Molendijk 6, Schermerhorn
• Bovenmolen G, Molendijk 8, Schermerhorn
• Ondermolen C, Noordervaart 4, Schermerhorn
• Ondermolen K, Molendijk 10, Schermerhorn
• Ondermolen O, Molenweg 12, Ursem
• Poldermolen D, Noordervaart 49, Stompetoren
• Poldermolen E, Noordervaart 105, Schermerhorn
• Poldermolen K, Blokkerweg 3, Zuidschermer
• Poldermolen O, Noordervaart 20, Schermerhorn

Open Monumentendagen, 14 en 15 september:

De Monumentendagen in de Schermer beperkt zich tot zondag 15 september. De volgende molens zijn open:

• de Museummolen in Schermerhorn is geopend van 11.00 – 16.00 (deze dag gratis toegankelijk)
• De Otter in Oterleek is open van 10.00 – 16.00.

Activiteiten bij deze molens:

Museummolen: 13:30 en 14:30 kruipt Wim van Bokhorst in de huid van een molenaar van weleer en vertelt over het molenaarsleven.Met muzikale ondersteuning.

Korenmolen De Otter: om 13:00 en 14:00 dansen de Schermer Dansers op het terrein voor Korenmolen de Otter in Oterleek.

De volgende Schermer Molens doen mee draaien voor zover mogelijk van 10.00 – 17.00 (Let op: deze molens worden bewoond. In veel gevallen is enkel het molenerf te bezoeken).

• Strijkmolen I, Noordschermerdijk 15, Oterleek
• Strijkmolen K, Noordschermerdijk 14, Oterleek
• Bovenmolen G, Molendijk 8, Schermerhorn
• Ondermolen C, Noordervaart 4, Schermerhorn
• Ondermolen K, Molendijk 10, Schermerhorn
• Ondermolen O, Molenweg 12, Ursem
• Poldermolen D, Noordervaart 49, Stompetoren
• Poldermolen E, Noordervaart 105, Schermerhorn
• Poldermolen K, Blokkerweg 3, Zuidschermer
• Poldermolen O, Noordervaart 20, Schermerhorn
• Poldermolen M, Zuidervaart 68, Zuidschermer

4 – 26 september: Rabo ClubSupport

De Museummolen in Schermerhorn, eigendom van de Stichting Schermer Molens, is niet alleen een prachtige molen die van buiten en van binnen bezichtigd kan worden, er is ook een bezoekerscentrum en het is een officieel museum. Hoe mooi is het om daarvoor te kunnen werken.

De Museummolen is zes dagen per week geopend van april tot en met oktober en verder voor groepen op afspraak. Op de molen werken twee beheerder-molenaars en een vrijwillige molenaar en zorgen gastvrouwen en -heren voor de ontvangst van de bezoekers. Dat kunnen groepen zijn die met en bus komen of met een privégids of wandelaars en fietsers die gepland of toevallig langs de molen komen. Zeker de bezoekers die per bus komen, zijn uit veel verschillende landen afkomstig, van Duitsland en Frankrijk tot Amerika, China, Korea en Australië.

De gastvrouwen en -heren zorgen voor de ontvangst van de bezoekers, de afhandeling van de betaling van het entreegeld en de aankopen uit het winkeltje en geven tekst en uitleg over het bezoek aan de molen, het bezoekerscentrum en de film. Het seizoen start en eindigt altijd met een vrijwilligersbijeenkomst waarbij bijvoorbeeld een bezoek wordt gebracht aan een ander museum in de omgeving. De groep gastvrouwen en -heren werkt onder de dagelijkse leiding van de beheerders, vult zelfstandig het rooster in en verdeelt onderling aanvullende taken.
Naast deze groep zijn er ook vrijwilligers die in de winter zorgen voor het onderhoud van de molen en de bijgebouwen en voor de inrichting.

Ben je gastvrij en dienstverlenend ingesteld, kun je je goed redden in meerdere talen en ben je één of meer dagdelen per week, ook in het weekend, beschikbaar, neem dan contact op met de Museummolen via info@museummolen.nl

Molenmaker Poland bezig met het weghalen van losse onderdelen.

Op dinsdagmiddag 6 juli 2021 is rond half 2, geheel onverwacht, de buitenroede van Bovenmolen G bij Schermerhorn afgebroken. Hierbij is niemand gewond geraakt.

De roede is gebroken terwijl de molen zonder zeilvoering aan het draaien was. De roede heeft een gedeelte van de voorkant van de kap meegenomen waardoor er aanzienlijke schade is ontstaan aan de kap van de molen.

De molenaar/bewoner heeft direct actie ondernomen en de molenmaker op de hoogte gebracht. In afwachting van zijn komst hebben collega-molenaars geassisteerd met het weghalen van losse brokstukken en het afzetten van de omgeving. De molenmaker heeft losgekomen onderdelen van het wiekenkruis verwijderd en de kap tijdelijk afgedicht. De gebroken roede zal spoedig verwijderd worden. Ook zal de binnenroede verwijderd worden; deze stond al op de planning om vervangen te worden.

Alkmaar Centraal vroeg de molenaar/bewoner om een reactie. Klik hier voor het artikel.

Op 2 december kwam het bericht van de provincie Noord Holland dat er een bedrag van €193.107.- beschikbaar is gesteld voor het restaureren van strijkmolen I.

Het plan is, net zoals bij strijkmolen K, om de molen geheel maalvaardig te maken. Het wiekenkruis moet vervangen worden, het gaandewerk gecompleteerd, het maken van een houten vijzel en het opmetselen van de vervallen waterlopen. Wij gaan ons nu inzetten om aanvullende fondsen te werven om het resterende bedrag bij elkaar te krijgen.

Binnenkort meer over deze klus!

De nieuwe houten vijzel met een diameter van 2,35 meter op het erf en later op zijn plaats.

Van de gaande werken zijn vijzelwiel en onderbonkelaar opgeknapt, is het schijfloop opnieuw afgehangen en het bovenwiel van nieuwe kammen voorzien. Inmiddels is de molen geheel maalvaardig opgeleverd!

Bij poldermolen D langs de Noordervaart bij Stompetoren, één van de molens van de Schermer Molens Stichting is de afgelopen maanden hard gewerkt om de nieuwe versmalde vijzel gereed te krijgen. In de vijzelkuip is eerst een laag gele stenen gemetseld, waardoor de diameter van de vijzel ongeveer 25 cm kleiner is geworden. Vervolgens is de nieuwe vijzelbalk geplaatst en zijn de duigen gemonteerd. Op wat kleine afwerkpunten na is de molen zo goed als gereed. Het is spannend in de praktijk te ervaren hoe de molen zich gaat gedragen met een vijzel met kleinere diameter. In de volgende Molenpost leest u daar meer over. 

Fred Oudejans

Hier een fotoverslag met foto’s van de nieuwe vijzel voor strijkmolen K bij Rustenburg. De foto’s zijn gemaakt in de werkplaats van de fa. Poland, molenmakers te Oterleek.

Bijna alle duigen zijn geplaatst. De zes snijduigen komen nog. De firma Poland denkt eind van deze week (15-2-2020) de vijzel klaar te hebben.

Daarna worden vijzel en nieuwe roeden bij molen aangebracht. Vervolgens wordt de voorwaterloop in oude staat teruggebracht. De achterwaterloop is al gereed

Strijkmolen K

Strijkmolen K is gebouwd in 1631 om het overtollige water van de Raaksmaatboezem op de Schermerboezem uit te malen. Hierbij hoefde de molen het water slechts weinig op te malen, ‘strijken’ was voldoende. Bij Oudorp stond een groep van zes strijkmolens, ten oosten van Oudorp vier molens en bij Rustenburg vier molens. De molens zijn in opdracht van de polder Heerhugowaard en enkele door de polder Geestmerambacht gebouwd. Nadat in 1941 de boezems hetzelfde peil hebben gekregen is de functie van de strijkmolens verloren gegaan. De molens zijn als woning behouden gebleven.
Molen K is de middelste van de drie overgebleven molens bij Rustenburg. Officieel vallen de molens onder Oterleek. De vlucht van de molen bedraagt 24,40 meter en de molen is oud-Hollands opgehekt. Alhoewel de molen in 1941 zijn functie verloor, zijn alle onderdelen van het gaande werk om het water te malen behouden gebleven. In 2011 zijn de waterlopen open gegraven voor nadere inspectie. Restanten van de vijzel en het vijzelwiel zijn gedemonteerd en bij de museummolen in Schermerhorn opgeslagen.

Restauratie

De bereikbaarheid van de molen is via een houten brug. Voor de toegang tot de molen voor zwaar materieel is een ponton in de voormalige Schermerboezem gelegd. Het hekwerk is tijdelijk weggehaald en wordt na de restauratie weer aangebracht. De voorwaterloop is deels onder de grond nog aanwezig. De bestrating moet later worden hersteld. Het gewelf boven de waterloop en de frontmuur worden aangebracht conform de andere strijkmolens. De achterwaterloop is deels onder de grond nog aanwezig. Deze wordt met een houten dek, zoals voorheen aanwezig was, afgesloten. Aan de voet van de molen wordt het voegwerk plaatselijk hersteld en de muur met blauwe keimverf behandeld, zoals voorheen aanwezig.

• Het bovenwiel krijgt nieuwe houten kammen. Alle wielen worden opnieuw afgesteld. Het bovenrondsel wordt opnieuw afgehangen en plaatselijk hersteld: één nieuwe staaf en een nieuwe onderste band rond de schijf.
• De onderbonkelaar wordt plaatselijk hersteld en krijgt nieuwe kammen.
• De molen krijgt een nieuwe vijzel, gemaakt uit Bilinga. De duigen van de drie schroefgangen zijn met twee hoeklijnen op de vijzelbalk gemonteerd. 
• Het vijzelwiel wordt hersteld en krijgt nieuwe kammen. Het wiel is opgeslagen bij de museummolen. Het vijzelwiel heeft een uitzonderlijke constructie van de gebogen hoeklijnen op de balk. Deze constructie keert bij de herstelde vijzel terug.
• Rolring wordt hersteld en er worden verschillende rollen vervangen.
• De ijzerbalk wordt opnieuw vast gewigd en de poort wordt hersteld.
• Het gevlucht van de molen wordt vervangen.
• De huidige stalen roeden dateren van 1968 en zijn dus 50 jaar oud. Tot 2002 heeft de molen amper gedraaid, na overname door de Stichting Schermer Molens draait de molen weer regelmatig.
• Het houtwerk van het gevlucht is circa 20 jaar geleden vervangen en wordt ook vernieuwd volgens bestaande afmetingen en detailleringen. Het houtwerk van molenroeden mag vanwege het gebruik (molenaars klimmen naar boven voor het voorleggen van de zeilen) niet worden geschilderd. Dit zou onvolkomenheden (rot) verbergen en het hout wordt te glad door de verf in combinatie met algen.

Deze restauratie wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen vanuit :

• De Gemeente Alkmaar
• Het Prins Bernhard Cultuurfonds
• Stichting Zabawas
• Hendrik Muller Fonds
• Molenfonds van “De Hollandse Molen” / De Bank Giro Loterij

Korte omschrijving en aanleiding restauratie

Poldermolen D is één van de veertien afdelingsmolens die het polderwater uit de Schermer in de binnenboezem maalden. De molen bemaalde de afdeling D, groot 315 ha.

De molen werd begin 1635 gebouwd als ondermolen van een dubbele driegang bij Oudorp. Zodra de bodem van de Schermer in 1635 na een jaar malen in zicht kwam, werd de molen naar afdeling D verplaatst. De molen heeft slechts enkele maanden bij Oudorp gedraaid. In 1875 werd het scheprad vervangen door een vijzel. De molen is in werking geweest tot Pasen 1929 toen het elektrisch gemaal Wilhelmina in bedrijf werd genomen.

In 2006 is de molen weer maalvaardig gemaakt door de achterwaterloop te verdiepen en de vijzelkom te verlengen en deze te voorzien van een langere vijzel. Ook werd de driehonderd meter lange voorsloot open gegraven, zodat de molen op de Noordervaart kon uitmalen. De maalvaardige molen bleek veel wind nodig te hebben om te kunnen malen. Dit werd veroorzaakt doordat de vijzel het water veel hoger moest opvoeren dan voorheen. Vooral de vrij lichte spil, maar ook het achtkant van de molen hadden hier onder te lijden. De houten vijzel kreeg ook spoedig met ernstige schimmelvorming (witrot) te maken. De vijzel werd zo ernstig aangetast dat we drie jaar geleden besloten om niet meer te malen.

Uit te voeren groot onderhoud  2019.

De uit te voeren restauratie bestaat uit het vervangen van de houten vijzel uit 2006. Deze vijzel wordt wederom in hout uitgevoerd waarbij extra controle plaatsvindt van het te gebruiken hout en de afwerking van het hout.

De stichting heeft door houtexperts van SHR in Wageningen de bestaande vijzel laten onderzoeken. De conclusie was dat de houtkeuze uit 2006 niet verkeerd was, maar dat de problemen zijn veroorzaakt door bovengenoemde uitvoering. De nieuwe vijzel wordt van dezelfde houtsoort (Bilinga) gemaakt als de huidige vijzel. Hierbij wordt al het ijzerwerk overgezet op de nieuwe vijzel.

Om de molen goed te kunnen laten malen wordt in de deels bestaande, deels uit 2006 stammende vijzelbak een halfsteens metsellaag toegevoegd. Dit is een reversibele handeling die voor een deel onder water ligt en voor een deel vrijwel niet in het zicht komt omdat de vijzel erboven op ligt.

De totale kosten zijn begroot op €102.000. Door de bijdrage van de Provincie Noord-Holland wordt 48% van de kosten gedekt. Eerst stap voor de SMS is nu om aanvullende fondsen te werven voor het resterende bedrag.

Deze restauratie wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen vanuit :

• De Provincie Noord-Holland
• De Gemeente Alkmaar
• Het Prins Bernhard Cultuurfonds
• Hendrik Muller Fonds
• Molenfonds van “ De Hollandse Molen” / De Bank Giro Loterij
• Dinamo Fonds